Ślad węglowy miejskich gospodarstw domowych – wpływ środowiska zbudowanego oraz czynników społecznych, ekonomicznych i kulturowych
W 2015 roku w Paryżu przedstawiciele 196 państw jednogłośnie przyjęli porozumienie, mające na celu
redukcję emisji gazów cieplarnianych, będących wynikiem działalności człowieka, tak aby w roku 2050
światowa gospodarka nie emitowała ich więcej niż ekosystemy są w stanie przyswoić.
W 2021 roku emisje wciąż rosną. Mimo, że krajom rozwiniętym udało się zredukować emisje ze swoich
gospodarek, redukcje te są, do pewnego stopnia, spowodowane przemieszczeniem wysokowęglowej produkcji
poza ich granice. Zastosowanie najnowszych metod przypisywania emisji do miejsca, gdzie produkty i usługi
są ostatecznie konsumowane (w przeciwieństwie do przypisywania ich do miejsca produkcji) wskazuje, że
większość śladu węglowego można przypisać bogatym społeczeństwom krajów rozwiniętych i ich miejskim
gospodarstwom domowym. Z tego powodu, badanie przyczyn wysokowęglowej konsumpcji i czynników,
które na nią wpływają, jest kluczowe dla formułowania polityk mających na celu uniknięcie zmian klimatu.
W niniejszym projekcie zbadany zostanie związek między śladem węglowym miejskich gospodarstw
domowych a ich otoczeniem – „środowiskiem zbudowanym”. Przez długi czas zakładano, że niektóre formy
środowiska zbudowanego sprzyjają niskowęglowym zachowaniom – np. mieszkanie w dobrze
skomunikowanym centrum miasta ułatwia użytkowanie roweru zamiast samochodu, a mieszkanie w budynku
wielorodzinnym wymaga mniej energii do jego ogrzania niż domu jednorodzinnego. Jednakże, gdy weźmie
się pod uwagę całkowitą konsumpcję (włączając np. konsumpcję dóbr importowanych), obraz staje się
znacznie bardziej skomplikowany. Okazuje się, że środowiska zbudowane, uważane za sprzyjające niższym
emisjom, są jednocześnie zamieszkiwane przez osoby, które emitują więcej z powodu poziomu swojej
konsumpcji. Nie jest jeszcze jasne, na ile jest to spowodowane samym środowiskiem, a na ile tym, że ludzie o
pewnych cechach społeczno-ekonomicznych (np. dochodzie) i społeczno-kulturowych (np. przekonania)
zamieszkują różne środowiska i to właśnie cechy gospodarstw, a nie środowiska zbudowanego są głównym
czynnikiem wysokich emisji.
Głównym celem projektu jest zatem:
Opisanie związku między środowiskiem zbudowanym, konsumpcją miejskich gospodarstw
domowych i ich śladem węglowym, w kontekście innych istotnych czynników społecznoekonomicznych i społeczno-kulturowych.
Projekt ma za zadanie odpowiedzieć na poniższe pytanie badawcze:
W jaki sposób środowisko zbudowane, w połączeniu z innymi istotnymi czynnikami społecznoekonomicznymi i społeczno-kulturalnymi, wpływa na konsumpcję miejskich gospodarstw
domowych i ich ślad węglowy?
Projekt osiągnie przedstawiony cel i odpowie na postawione pytanie badawcze poprzez przeprowadzenie
dwóch badań wśród miejskich gospodarstw domowych w aglomeracji poznańskiej. Pierwsze badanie zostanie
przeprowadzone z użyciem geoankiety, w której członkowie 1500 gospodarstw domowych udzielą informacji
na temat swojej konsumpcji, cech społeczno-ekonomicznych i społeczno-kulturalnych oraz sposobem, w jaki
funkcjonują w swoim środowisku. Z zebranych danych zespół projektu obliczy dla każdego gospodarstwa ślad
węglowy i charakterystykę ich środowiska zbudowanego (np. gęstość zaludnienia, dostępność usług itp.).
Następnie, sprawdzi czy niektóre cechy (środowiska zbudowanego lub samych gospodarstw) są bardziej
związane z ich śladem węglowym niż inne, a także czy różnią się one pomiędzy różnymi obszarami na terenie
aglomeracji. Drugie badanie pogłębi zrozumienie tematu poprzez przeprowadzenie 20 wywiadów z członkami
gospodarstw domowych. Członkowie zespołu badawczego zidentyfikują mechanizmy przyczynowe, poprzez
które środowisko zbudowane może wpływać na zachowania. Następnie sprawdzą, czy istnieją okoliczności,
w których gospodarstwa mają przeważnie wyższy lub niższy ślad węglowy.
Projekt ma na celu nawiązanie współpracy naukowej z czołowymi badaczami z dziedziny, wniesienie wkładu
do literatury z zakresu planowania przestrzennego i ekonomii ekologicznej w postaci 4 artykułów naukowych
i dostarczenie planistom miejskim oraz gospodarstwom domowym, zainteresowanym swoim wpływem na
klimat, wiedzy pozwalającej na wykorzystanie jej w praktyce.