Projekty i badania naukowe

Opis projektu:

Wejście w życie Polskiego Ładu wraz z początkiem roku 2022 będzie miało znaczący wpływ na polską rzeczywistość gospodarczą. Polski Ład, jako plan odbudowy polskiej gospodarki po pandemii COVID-19, ma za zadanie zmniejszyć nierówności społeczne i stworzyć lepsze warunki do życia dla wszystkich obywateli. Osiągnięcie tych celów będzie możliwe m.in. dzięki realizacji założeń przyjętych w ramach poszczególnych obszarów Polskiego Ładu i wpływających na warunki, w których funkcjonować będą przedsiębiorstwa (Serwis Rzeczpospolitej Polskiej, 2021).

Wniosek wpisuje się w założenia programu Nauka dla Społeczeństwa związane z budowaniem współpracy między podmiotami działającymi w obszarze nauki a podmiotami działającymi w sferze społeczno-gospodarczej poprzez wypracowanie nowej wiedzy i praktycznych rozwiązań w zakresie wykorzystania przez przedsiębiorstwa efektów wejścia w życie Polskiego Ładu. Wniosek korzysta z najnowszego dorobku naukowego (Bamiatzi i inn. 2016) oraz wpisuje się w aktualny nurt badań (Cheong i Hoang, 2021) i bogatą praktykę gospodarczą w obszarze wykorzystania analizy ekonomicznej przedsiębiorstw do poprawy jakości decyzji.

W ramach niniejszej aplikacji dokonano kompleksowej analizy dostępnej dokumentacji (Ministerstwo Finansów, 2021), w wyniku czego wyselekcjonowano obszary Polskiego Ładu, których realizacja ma mieć największe przełożenie na warunki, w których funkcjonować będą przedsiębiorstwa, a następnie skonceptualizowano efekty realizacji założeń zawartych w tych obszarach poprzez określenie „zmiennych Polskiego Ładu”, tj. zmiennych opisujących otoczenie przedsiębiorstw, które w największym stopniu mają zostać dotknięte wejściem w życie Polskiego Ładu (katalog tych zawarty jest we wniosku). Równolegle, na bazie prowadzonych prac analitycznokoncepcyjnych oraz krytycznej analizy literatury wyselekcjonowano, a następnie precyzyjnie skonceptualizowano konstrukty, które w najbardziej syntetyczny sposób opisują sytuację ekonomiczną (kondycję finansową) przedsiębiorstw, i które zostaną dotknięte zmianami „zmiennych Polskiego Ładu”, tj. rentowność i płynność finansową (Mikołajewicz i Nowicki, 2021).

W roku 2019 Google wprowadził na rynek bota Duplex, algorytm komputerowy, który potrafił prowadzić rozmowy głosowe. Cechą tego bota była umiejętność imitowania mowy człowieka tak dobrze, że ludzie nie wiedzieli, że rozmawiają z maszyną, a nie z człowiekiem. Rok później, komputer bazujący na zaawansowanym modelu przetwarzania języka naturalnego (GPT-3) współtworzył artykuł opublikowany w The Guardian.

Wraz z rozwojem botów, drastycznie wzrośnie ich wpływ na nasze społeczeństwo. Zmienią one to jak będziemy korzystać z urządzeń elektronicznych (głównie za pomocą głosu), to jak będziemy podejmować decyzje (coraz częściej w oparciu o rady bota, dotyczące takich kwestii jak np. miejsce spędzania wakacji), oraz to jak wykonamy naszą pracę (np. współpracując przy stawianiu diagnozy medycznej). W konsekwencji kluczowym jest wyjaśnienie zawiłości komunikacji i współpracy pomiędzy człowiekiem a maszyną, tak abyśmy skorzystali z tej technologii jako społeczeństwo, a nie stali się jej ofiarą. Nadal wiemy niewiele na temat tego, jak boty wpłyną na decyzje o charakterze ekonomicznym. Przykładowo, przebieg interakcji z zaawansowanym botem może decydować o decyzjach inwestycyjnych, podobnie jak to dzieje się obecnie w przypadku (mniej zaawansowanych) robodoradców (np. Betterment). W ramach trzech wątków badawczych, skupimy się na podobnych zachowaniach o charakterze ekonomicznym. Skorzystanie z tego samego algorytmu, który napisał artykuł w The Guardian (GPT-3) pozwala badaczom już teraz przyjrzeć się temu, jak będzie wyglądać interakcja z botami w przyszłości.

W pierwszym wątku zbadamy kwestię jak uniknąć niekorzystnej reakcji człowieka na maszynę. Wyniki dotychczasowych badań wskazują, że – w wielu okolicznościach – ludzie nie lubią, gdy maszyna (lub algorytm) mówi im co mają zrobić (preferując doradztwo człowieka). Jest to zjawisko, które jest znane jako awersja do algorytmów. Poprzez nasze badania sprawdzimy, czy „zwiększenie” obecności człowieka w interakcji zmniejsza tę awersję. Zbadamy także, czy zachowania ekonomiczne będą odmienne, jeśli osoba wejdzie w interakcję z konwersacyjnym botem (zamiast ze statycznym, niekonwersacyjnym botem), botem dostrojonym przez człowieka z dużą wiedzą ekspercką (np. przez ekonomistę), lub jeśli osoba ma chwilowo mniejsze zasoby mentalne (jest pod wpływem obciążenia poznawczego).

Drugi wątek dotyczy tego jak maszyny mogą zwiększyć nieetyczne lub antyspołeczne zachowania. Istniejące badania wskazują na to, że z jednej strony, nie lubimy, gdy maszyny podejmują decyzje mające podłoże moralne. Z drugiej strony, maszyny nie są skore do wydawania krytycznych osądów o nas, co sprawia, że zachowanie się “przed nimi” w sposób nieetyczny jest łatwiejsze. W projekcie wykorzystamy nowe narzędzia, które pozwolą nam lepiej zrozumieć, jak maszyny mogą zwiększyć naszą skłonność do nieetycznych zachowań. Ponadto, przetestujemy, czy ludzie staną się bardziej skłonni do nieetycznych zachowań, jeśli bot został dostrojony przez osobę z wysoką pozycją moralną (np. przez etyka).

Następnie zbadamy, czy ludzie zachowują się mniej prospołecznie i są mniej ufni wobec osób, jeśli ich działania są wspomagane przez bota, lub jeśli druga osoba korzysta z bota. Wreszcie, przetestujemy, czy interakcja z maszyną zamiast z człowiekiem sprawia, że ludziom łatwiej jest dokonywać osądów moralnych, które nie są społecznie pożądane.

Trzeci wątek dotyczy tego jak boty mogą wykorzystać „dźwignię afektywną”, w celu zwiększenia pożądanych zachowań. To już ma miejsce. Przykładowo, w jednej firmie algorytm słucha, jak pracownicy wchodzą w interakcje z klientami i sugeruje im, co powinni powiedzieć w danym momencie. W naszym projekcie zbadamy jak efektywnie boty mogą odgadnąć co dana osoba myśli i czuje, w celu dostosowania sposobu mówienia do tej osoby (i, w konsekwencji, zwiększenia pożądanych zachowań ekonomicznych). Dodatkowo, zbadamy, czy ludzie uznają za społecznie akceptowalne to, że boty podejmują takie działania.

Opis projektu:

Projekt będzie polegać na przeprowadzeniu prac koncepcyjnych, rozwojowych oraz przedwdrożeniowych, których celem będzie stworzenie koncepcji i implementacja prototypu platformy internetowej EcoRank umożliwiającej śledzenie skuteczności organizacji w zakresie Systemu Zarządzania Środowiskowego (SZŚ), łączącej użytkowników indywidualnych oraz organizacje.

Oprogramowanie pomoże organizacjom monitorować, mierzyć i raportować osiągnięte efekty działalności środowiskowej oraz wskaźniki środowiskowe, a konsumentom uzyskać transparentną informację związaną z rzeczywistym wpływem organizacji na środowisko oraz porównać wpływ na środowisko różnych organizacji w celu podjęcia świadomej decyzji zakupowej.

Opisanie związku między środowiskiem zbudowanym, konsumpcją miejskich gospodarstw domowych i ich śladem węglowym, w kontekście innych istotnych czynników społeczno-ekonomicznych i społeczno-kulturowych.

Projekt ma za zadanie odpowiedzieć na poniższe pytanie badawcze:

W jaki sposób środowisko zbudowane, w połączeniu z innymi istotnymi czynnikami społeczno-ekonomicznymi i społeczno-kulturalnymi, wpływa na konsumpcję miejskich gospodarstw domowych i ich ślad węglowy?