Konferencje IREG

Celem artykułu była ocena wpływu poglądów i podejścia europejskich rolników odnośnie problemów związanych ze środowiskiem naturalnym na efektywność techniczną w rolnictwie na poziomie regionów Unii Europejskiej. Poglądy rolników analizowano na podstawie odpowiedzi na pięć pytań dotyczących środowiska naturalnego w ramach European Value Study – szerokiego badania,  w którym analizowane są poglądy i postawy Europejczyków.  Przyjęto hipotezę, że w regionach UE, w których rolnicy są bardziej wrażliwi na problemy środowiskowe, będą oni bardziej racjonalnie (oszczędnie) stosować nakłady produkcyjne. Innymi słowy powinni być bardziej skorzy do poszukiwania tych obszarów produkcji, w których możliwe byłoby zmniejszenie stosowania nakładów bez istotnego uszczerbku dla wielkości produkcji. Większa wrażliwość środowiskowa  powinna być zatem związana z wyższym poziomem technicznej efektywności zorientowanej na nakłady.

Przeprowadzane w artykule analizy pozwoliły potwierdzić powyższe przypuszczenia, tzn. przeciętnie wyższy poziom wrażliwości środowiskowej rolników przekładał się na wyższy poziom efektywności technicznej. Wyższy poziom efektywności był też związany z wyższym odsetkiem rolników, którzy posiadali formalne wykształcenie rolnicze, co można tłumaczyć większą wiedzą rolników, którzy ukończyli edukację rolniczą. Z kolei na spadek efektywności przekładały się takie czynniki jak większe natężenie zjawiska erozji gleby oraz większy udział gruntów, na których stosowano konwencjonalne metody uprawy. Pokazuje to, że stosowanie tzw. uproszczonych systemów upraw (np. uprawa bezorkowa) może przyczynić się do poprawy efektywności, np. poprzez ograniczenia zużycia paliwa.

Wyniki badań mogą być wskazówką dla polityków, którzy powinni pokazywać, że postawy prośrodowiskowe nie muszą stać w sprzeczności z dążeniem do osiągania lepszych wyników ekonomicznych. Promocja polityki prośrodowiskowej powinna być zorientowana na pokazywanie, że stosując metody produkcji bardziej przyjazne środowisku (np. uprawa bezorkowa) można też poprawić efektywność gospodarowania, co ostatecznie powinno przełożyć się na większą rentowność.

W obliczu przełowienia większości akwenów morskich, ludzkość stoi przed wyzwaniem utrzymania równowagi społeczno-ekologicznej przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniej wielkości połowów ryb. Podstawy koncepcji zrównoważonego rybołówstwa opierają się na teorii zrównoważonego rozwoju. Podejście to obejmuje jednoczesne uwzględnienie wymiaru społecznego, gospodarczego i ekologicznego, mając na celu poprawę dobrobytu jednostek i społeczności bez uszczerbku dla możliwości zaspokojenia ich przyszłych potrzeb. Choć Unia Europejska wdraża zasady zrównoważonego rybołówstwa (na przykład wieloletnie plany zarządzania czy całkowite dopuszczalne połowy), należy zadać pytanie, czy te praktyki przynoszą zadowalające wyniki w obliczu dzisiejszych wyzwań społecznych, gospodarczych i środowiskowych?

W niniejszym artykule jako metodę pomiaru poziomu zrównoważenia w sektorze wybrano analizę efektywności (na bazie metody DEA), a w badaniu przeanalizowano poziomy ekoefektywności rybołówstwa w 23 krajach UE w latach 2009-2018. Wielkości poziomów ekoefektywności obliczono na podstawie: wielkości połowów, emisji gazów cieplarnianych, tonażu brutto jednostek połowowych, liczby rybaków oraz ceny i wielkości zużycia paliwa w sektorze rybołówstwa. Analizując te elementy na poziomie kraju, a nie poszczególnych statków, badanie obejmuje istotne polityczne i zarządcze aspekty rybołówstwa.

Wyniki ujawniły znaczne rozbieżności między krajami UE: Hiszpania, Dania i Wielka Brytania należały do krajów o największych połowach ryb i najwyższych emisjach gazów cieplarnianych, podczas gdy Rumunia, Malta i Słowenia łowiły najmniej i miały niższe emisje. Co ciekawe, niektóre kraje, takie jak Finlandia, Chorwacja i Cypr, wykazały znaczną poprawę poziomu ekoefektywności, wdrażając pozytywne zmiany w swoich praktykach połowowych. Z drugiej strony, kraje takie jak Litwa, Bułgaria i Włochy odnotowały spadki poziomu ekoefektywności, głównie z powodu nieefektywnego zarządzania zasobami. Wyniki badania wskazują, że kraje UE mogłyby zmniejszyć wielkość tonażu brutto swoich statków o jedną trzecią, zmniejszyć liczbę rybaków o prawie 50% i obniżyć zużycie paliwa o 14%, bez uszczerbku dla poziomu połowów. Zajmując się kwestiami takimi jak nadmierne zatrudnienie i zbyt duży tonaż brutto statków, rybołówstwo w UE może podjąć znaczące kroki w kierunku bardziej zrównoważonej produkcji, zapewniając ochronę ekosystemów morskich przy jednoczesnym zaspokojeniu rosnącego zapotrzebowania na ryby.